Stanisław Bortnowski (1935 – 2014)

Termin: 24.05.2014

   W dniu 24 maja 2014 roku zmarł dr Stanisław Bortnowski – wieloletni pracownik Katedry Polonistycznej Edukacji Nauczycielskiej, wybitny polonista, dydaktyk, nauczyciel akademicki, wychowawca wielu generacji szkolnych polonistów, autor osiemnastu książek i setek artykułów o tematyce metodycznej .

  Stanisław Bortnowski urodził się w Tuczynie na Wołyniu w rodzinie lekarza i nauczycielki. Uchodząc przed krwawymi wypadkami na Wołyniu w latach 1943-44, rodzina Bortnowskich przeniosła się do Krakowa, zaś po wojnie osiadła w Malborku, gdzie Stanisław ukończył szkołę średnią. Na początku lat 50. powrócił do Krakowa i w 1955 roku ukończył studia polonistyczne w Uniwersytecie Jagiellońskim. Jako licealny polonista pracował przez 20 lat – najpierw w Smogorzowie, później w Kwidzynie, gdzie wypracował swój oryginalny warsztat metodyczny. Funkcję wicedyrektora liceum zamienił w 1975 roku na stanowisko wykładowcy (potem starszego wykładowcy) w Zakładzie Nauczania Metodyki Języka i Literatury Polskiej Instytutu Filologii Polskiej UJ. W 1984 roku uzyskał tytuł doktora, broniąc pracy pt. Recepcja „Trylogii" Henryka Sienkiewicza. Do 2005 roku był etatowym pracownikiem Katedry Polonistycznej Edukacji Nauczycielskiej, a na jej zebraniach pojawiał się do 2013 roku, gdy podupadłe zdrowie przestało mu na to pozwalać. 

   Bortnowski był i pozostaje najsłynniejszym dydaktykiem-polonistą ostatniego półwiecza. Od swych wczesnych lekcji, jak i pierwszych książek i artykułów upodobał sobie technikę prowokacji intelektualnej, uwielbiał szokować i zaskakiwać - zarówno uczniów, nauczycieli, jak i czytelników i adwersarzy. Przez całe swoje zawodowe życie prowadził – mówiąc tytułami jego książek – Spór ze szkołą (1982) i Spór z polonistyką szkolną (1988). Jego liczne pasje (kulturowe, podróżnicze i kulinarne) dyktowały mu Scenariusze półwariackie (1997), nauczyciela i ucznia postrzegał jako jednostki przede wszystkim twórcze i dedykował im Warsztaty dziennikarskie (1999) czy Zdziwienia polonistyczne (2003).  Jako jeden z pierwszych polskich dydaktyków zaproponował wykorzystanie w praktyce polonistycznej Kontekstów dzieła literackiego (1991), łączył postulaty lektury spontanicznej i wnikliwej, pokazując na licznych przykładach, jak w pracy szkolnego polonisty winny się uzupełniać Ścisłość i emocja (1977). Pisał właściwie nieustannie i już po opublikowaniu swej summy metodycznej (Przewodnik po sztuce uczenia literatury, 2005) wydał kolejne rozmyślania o tym, Jak zmienić polonistykę szkolną (2009) i zaproponował  Scenariusze szalone i prawie niemożliwe (2013) – swoją ostatnią książkę.

   Był nieodrodnym uczniem Gombrowicza, któremu poświęcił opracowania: Ferdydurkizm, czyli Gombrowicz w szkole (1994) i Gombrowicz w szkole, czyli ferdydurkizm (2004).  Tytuły, daty wydań i związki łączące te publikacje oddają żartobliwe, nawet kpiarskie usposobienie autora – zarazem nauczyciela i badacza – który sformułował wszak najsłynniejsze XX-wieczne, polonistyczne credo:  „Polonisto, nie bądź nudny!"

   Nuda była wielkim nieobecnym podczas prowadzonych przez niego zajęć dydaktycznych, nie znali jej czytelnicy jego książek oraz artykułów, felietonów czy esejów publikowanych w „Życiu Literackim", „Kulturze", „Polityce" i czasopismach metodycznych. Był człowiekiem niezwykle kreatywnym, uwielbiał podróże i dobre jedzenie, o których pisał zajmujące relacje wysyłane znajomym przez internet. Objawiał nieustannie gotowość na Nowe spory, nowe scenariusze (2001). Był postacią wyjątkową, pozostaje – niezastąpioną.      

Uroczystości pogrzebowe odbędą się na Cmentarzu Batowickim w Krakowie, przy ul. Powstańców 48 (Nowa Kaplica) w dniu 2 czerwca o godz. 12.20

Data opublikowania: 19.02.2015
Osoba publikująca: Janusz Smulski